In dit artikel leggen we uit hoe het zit met de aanrijtijden van ambulances.
Onderzoek van RTL nieuws heeft vorige week de aanrijtijden van ambulances in alle viercijferige postcodegebieden in Nederland in kaart gebracht. Deze cijfers zijn gebaseerd op alle ritgegevens van ambulancediensten over de periode 2019-2023. Dit heeft RTL grafisch mooi uitgewerkt in een interactieve kaart waarbij iedereen inzicht heeft in;
- het percentage ritten dat na 15 minuten ter plaatse is
- het aantal spoedritten (A1-urgentie)
- het aantal overschrijdingen en
- de gemiddelde responstijd.
Dit onderzoek roept bij veel mensen en (regionale) overheden vragen op. Hieronder beantwoorden we de meest gestelde vragen over de aanrijdtijden van ambulances.
Wat betekent het als de ambulance te laat is?
Te laat in genoemd onderzoek betekent dat de ambulance bij een A1-urgentie later dan 15 minuten ter plaatse is. Deze norm is echter geen zorginhoudelijke norm, maar een planningsnorm voor de spreiding en beschikbaarheid van ambulances. Bovendien is deze streefnorm niet op postcodegebied maar op regionaal niveau van toepassing.
Wat is deze norm dan precies?
Artikel 5 van de (wettelijke) regeling ambulancezorgvoorzieningen luidt:
De Regionale Ambulancevoorziening streeft ernaar dat in de Veiligheidsregio binnen 15 minuten responstijd 95% van de inzetten met A1-urgentie ter plaatse is, zoals opgenomen in het Kwaliteitskader Ambulancezorg 1.0.
Deze norm is onderverdeeld in 2 minuten meldtijd, 1 minuut uitruktijd en 12 minuten rijtijd. Totaal noemen we dit responstijd.
Zegt de responstijd iets over de kwaliteit van ambulancezorg?
Tijd is 1 van de 23 kwaliteitsindicatoren waarover de ambulancezorg verantwoording aflegt.
Is de tijd dan helemaal niet belangrijk?
Jazeker wel. In spoedeisende situaties is sneller altijd beter. Er is echter maar een (heel) klein deel van de ambulancezorg echt spoed. Daarom heeft de ambulancesector de A0-urgentie geïntroduceerd. Dit is de grootst mogelijke spoed. Hierdoor is de ambulance nog sneller ter plaatse bij een levensbedreigend situatie.
Hoe snel is een ambulance gemiddeld ter plaatse?
Een ambulance is in Nederland bij spoed (A1) gemiddeld in 10 minuten ter plaatse. Hiervoor is Nederland ingedeeld in 25 regio’s die gezamenlijk 967 ambulances beschikbaar hebben vanaf 223 standplaatsen (bron: tabellenboek ambulancezorg 2023)
Hoe zit het in Fryslân?
Fryslân heeft met 24 ambulanceposten ruim 10% van alle standplaatsen in Nederland. Vanaf die standplaatsen zijn 43 ambulances beschikbaar. Die doen er bij spoed gemiddeld minder dan 10 minuten over om ter plaatse te komen. Hiervoor zijn een kleine 400 medewerkers nodig, bestaande uit centralisten, verpleegkundigen, chauffeurs en ondersteunende functies. Ambulancezorg werkt nauw samen in de keten van de (acute) gezondheidszorg. In Fryslân is ongeveer 93% van alle A1-urgenties binnen 15 minuten ter plaatse. Voor de A0-urgentie is dat meer dan 95%.
Zijn meer ambulances en/of standplaatsen de oplossing?
In de meeste gevallen niet. Ambulancezorg is een hoog gespecialiseerd en schaars product dat zo goed mogelijk is verdeeld over Nederland, zodat zoveel mogelijk burgers de snelste zorg krijgen. Het bijplaatsen is meestal ineffectief. Voor een ambulance die 24 uur per dag paraat is, zijn zes gespecialiseerde ambulanceverpleegkundigen en zes professionele ambulancechauffeurs nodig. Met name de verpleegkundigen zijn schaars en komen vanaf gespecialiseerde ziekenhuisafdelingen zoals IC, SEH en OK. Het verschuiven naar de ambulance vergroot de problemen in de ziekenhuizen. Bovendien moet de bemensing van de ambulance ook voldoende “ritaanbod” hebben om bekwaamheid en ervaring te houden.
Wat dan wel?
In de meest tijdkritische omstandigheden, zoals een hartstilstand, is directe hulp binnen (maximaal) 6 minuten noodzakelijk. Zelfs in de meest gunstige omstandigheden haalt de ambulance dat meestal niet. Het is daarom van groot belang om een adequaat netwerk van burgerhulpverleners te hebben, die snel met een AED ter plaatse kunnen gaan. De ambulance komt dan zo spoedig mogelijk om de professionele hulpverlening over te nemen.
Conclusie
Nederland kent een hoogwaardig systeem van ambulancezorg, waarbij hoogopgeleide professionals bij spoed gemiddeld met 10 minuten ter plaatse zijn. Soms samen met andere ketenpartners beoordelen zij welke zorg op dat moment het meest passend is (in 30% van de gevallen hoeft de patiënt niet naar het ziekenhuis!). De meldkamer is essentieel onderdeel van de ambulancezorg en bepaalt op basis van triage of er wel of geen, en zo ja met welke urgentie, ambulance ter plaatse gaat. Ambulancemedewerkers vervullen hun vak met passie, trots en betrokkenheid!
